Programlama dillerinde bazı işlemler tekrar tekrar yapılmak zorundadır. Örneğin bir metni 50 kez yazdırmak ya da 1’den 100’e kadar olan sayıları sıralamak gibi görevler, elle yapılmaya çalışılsaydı oldukça zaman alıcı ve yorucu olurdu. İşte bu tür tekrar eden işlemler için döngüler (loops) devreye girer. Bu makalede, JavaScript programlama dilinde en sık kullanılan döngü türlerinden biri olan for döngüsünü adım adım öğreneceğiz.
Döngü Nedir?
Döngü, bilgisayara bir işi belirli bir kurala göre tekrar etmesini söyleyen bir yapıdır. İnsan olarak bir şeyi 10 kez yapmak bize kolay gelebilir. Ancak 1000 kez bir işlem yapmamız gerekirse bu artık elle yapılabilir olmaktan çıkar. İşte bilgisayarlar, bu gibi durumlarda devreye giren döngü mantığıyla işleri saniyeler içinde halledebilir.
Neden Döngü Kullanırız?
Basit bir örnek düşünelim. Ekrana beş kez “Hoş geldiniz” yazdırmak istiyoruz. Bunu döngü olmadan şöyle yaparız:
console.log("Hoş geldiniz");
console.log("Hoş geldiniz");
console.log("Hoş geldiniz");
console.log("Hoş geldiniz");
console.log("Hoş geldiniz");
Bu yöntem küçük sayılar için işe yarar. Ama “Hoş geldiniz” mesajını 500 kez yazdırmamız gerekirse, bunu elle yazmak hem çok zaman alır hem de yazdığımız kod gereksiz yere uzar. İşte for döngüsü, tam da bu noktada devreye girerek kodumuzu sadeleştirir.
For Döngüsünün Temel Yapısı
JavaScript’te for döngüsü şu yapıya sahiptir:
for (başlangıç; koşul; artış) {
// çalışacak kodlar
}
Bu yapı ilk bakışta karmaşık görünebilir. Ancak üç parçadan oluşur ve her birinin görevi bellidir. Şimdi bu üç parçayı detaylıca açıklayalım:
1. Başlangıç (Initial Expression)
Bu kısımda döngüde kullanılacak bir sayaç değişkeni tanımlanır. Genellikle i adı kullanılır ama bu zorunlu değildir. Örneğin:
let i = 1;
Bu ifade döngünün başında bir kez çalışır ve değişkeni tanımlar.
2. Koşul (Condition)
Koşul ifadesi, döngünün devam edip etmeyeceğini belirler. Bu koşul doğru olduğu sürece döngü devam eder. Koşul yanlış olduğunda döngü sona erer.
i <= 5
Yani i 5′e eşit veya 5′ten küçük olduğu sürece döngü çalışır.
3. Artış (Increment)
Bu bölümde her döngü turu sonunda sayaç değişkeni güncellenir. Genellikle i++ şeklinde yazılır, yani i'nin değerini 1 artırır.
i++
Bu ifade, döngünün her çalışmasından sonra i’yi bir artırır.
Örnek: 1’den 5’e Kadar Sayıları Yazdırma
Şimdi bu yapıyı bir örnekle birleştirelim:
for (let i = 1; i <= 5; i++) {
console.log("Sayı:", i);
}
Bu kod çalıştığında çıktı şu şekilde olur:
Sayı: 1
Sayı: 2
Sayı: 3
Sayı: 4
Sayı: 5
Açıklaması:
i başlangıçta 1.- Her turda ekrana
Sayı: i yazılıyor.
- Sonra
i bir artırılıyor.
i 6 olduğunda i <= 5 şartı sağlanmadığı için döngü duruyor.
Sayaç İsmi Değiştirilebilir
Sayaç olarak illa i kullanmak zorunda değiliz. İstersek sayi, adet, numara gibi başka değişken adları da kullanılabilir. Önemli olan tutarlı olmaktır.
for (let sayi = 10; sayi <= 15; sayi++) {
console.log("Şu anki sayı:", sayi);
}
Bu örnekte de döngü 10’dan başlayıp 15’e kadar çalışır.
Döngü İçinde Kodlar
Döngü bloğu {} içinde ne yazarsak, döngü her çalıştığında o kodlar tekrar edilir. Buraya sadece yazdırma komutu değil, matematik işlemleri, karar yapıları, hatta başka fonksiyonlar da yazabiliriz.
Örneğin:
for (let x = 1; x <= 3; x++) {
let kare = x * x;
console.log(x, "sayısının karesi:", kare);
}
Bu kodun çıktısı:
1 sayısının karesi: 1
2 sayısının karesi: 4
3 sayısının karesi: 9
Gerçek Hayattan Uygulama
Bir sosyal medya sitesinde kullanıcı yorumlarını ekranda göstermek istediğimizi düşünelim. Yüzlerce yorum var ve bunları sırayla göstermek gerekiyor. Her yorumun kullanıcı adı, yorum metni, tarih bilgisi gibi alanları var. İşte bu bilgileri her biri için tek tek yazmak yerine, yorumları bir dizide saklar ve dizideki her öğe için döngüyle aynı işlemi tekrar ederiz.
Bu sistem sayesinde geliştiriciler binlerce yorum için sadece 5–10 satır kod yazarak işi çözerler. For döngüsü sayesinde uzun ve tekrarlı işler kısa ve düzenli kodlara dönüşür.
For Döngüsü Neden Önemli?
- Kodu kısaltır
- Hataları azaltır
- Zaman kazandırır
- Kodun okunabilirliğini artırır
Bir programcı olarak döngüleri öğrenmek, tekrar eden işlemler karşısında güçlü bir araç sahibi olmak demektir.
Sonuç
Bu makalede JavaScript’te for döngüsünün nasıl çalıştığını, neden kullanıldığını ve hangi parçaları içerdiğini adım adım öğrendik. Döngüler, programlamanın temel taşlarından biridir. İlk başta göz korkutucu görünebilir ama birkaç örnekle mantığı kavrandığında oldukça basit ve kullanışlı hale gelir.
Kod yazarken tekrar eden işlemlerle karşılaştığınızda artık biliyorsunuz: For döngüsü tam da bu iş için var.