Web geliştirme konusuna başlamadan önce, web’in ne olduğunu ve nasıl çalıştığını anlamamız önemlidir. İnternet, birçok farklı hizmete olanak tanıyan devasa bir altyapıdır ve bu hizmetlerden biri de Dünya Çapında Ağ (World Wide Web), kısaca web’dir.
Web Nedir?
Web, internet üzerinde belgeler ve kaynaklar paylaşmamızı sağlayan bir bilgi sistemidir. Bu belgeler ve kaynaklar, URL’ler (Uniform Resource Locator - Tekdüzen Kaynak Bulucu) ile tanımlanır. Günlük hayatta web’i her kullandığınızda bir URL ile etkileşimde bulunuyorsunuz:
- Bir tarayıcıda bir web sitesini ziyaret etmek,
- Wikipedia veya Instagram gibi bir sitede bağlantıya tıklamak.
Web, internetteki diğer hizmetlerden yalnızca bir tanesidir. Örneğin, e-posta ve akış hizmetleri de internet altyapısını kullanır, ancak bunlar web’in bir parçası değildir. Web, bu altyapıyı kullanarak belgeler ve kaynaklar paylaşmamıza olanak tanır.
Web Nasıl Çalışır? HTTP Protokolü
Web’in temelini, HTTP (Hypertext Transfer Protocol - Hiper Metin Transfer Protokolü) oluşturur. HTTP, web üzerinde iletişim kurmanın standart kurallarını tanımlar. Web üzerindeki her işlem bu protokol sayesinde gerçekleşir. Örneğin:
- Bir URL’ye gittiğinizde veya bir sayfayı yenilediğinizde, tarayıcınız bir istek (request) gönderir.
- Bu istek, ilgili web sunucusuna ulaşır ve sunucu bu isteği işleyerek bir cevap (response) gönderir.
Bu süreç şu şekilde işler:
- İstek Gönderme: Bir URL’ye girdiğinizde tarayıcınız, o kaynağı talep eden bir HTTP isteği oluşturur.
- Sunucuya Ulaşma: İstek, internet üzerinden ilgili web sunucusuna ulaşır. Örneğin, Instagram için bu, Instagram’ın sunucusudur.
- Cevap Alınması: Sunucu isteği işler ve bir cevap gönderir. Eğer istenen kaynak mevcut değilse, sunucu bunun yerine bir hata mesajı (ör. 404 sayfası) döner.
- Tarayıcıda Gösterim: Gelen cevap tarayıcıda işlenir ve kullanıcıya bir web sayfası olarak gösterilir.
Sunucu ve İstemci Nedir?
Web’deki iki temel oyuncu sunucu ve istemcidir:
- Sunucu: Web isteklerini işleyen ve yanıtlayan makinadır. Örneğin:
- Instagram sunucusu, Instagram’a gelen istekleri işler.
- Wikipedia sunucusu, Wikipedia’ya gelen istekleri yanıtlar.
- İstemci: Sunucudan bir kaynak talep eden cihazdır. Örneğin:
- Bilgisayarınız veya telefonunuz.
- Tarayıcınız.
Bu ilişki “istemci tarafı” (client-side) ve “sunucu tarafı” (server-side) kavramlarını oluşturur. İstemci tarafı, tarayıcıda gerçekleşen işlemleri ifade ederken, sunucu tarafı, sunucuda gerçekleşen işlemleri ifade eder.
Web Sunucularının Görevleri
Web sunucularının temel görevi, gelen istekleri doğru bir şekilde işleyip yanıtlamaktır. Örneğin:
- Eğer bir kullanıcı geçerli bir URL talep ederse, sunucu bu kaynağı kullanıcıya iletir.
- Eğer bir kullanıcı geçersiz bir URL talep ederse, sunucu bunu analiz eder ve kullanıcıya uygun bir hata mesajı gönderir.
İlerleyen aşamalarda, kendi sunucu kodlarımızı yazarak bu süreçleri nasıl yöneteceğimizi öğreneceğiz.
Sonuç: Web ve İnternet
Web, internetin üzerinde çalıştığı bir sistemdir ve HTTP protokolü sayesinde kaynakların paylaşılmasını sağlar. Web’in çalışması, istemci-sunucu ilişkisi etrafında şekillenir. Bu süreçte:
- İstemci bir kaynak talep eder.
- Sunucu bu talebi işler ve bir yanıt döner.
- Yanıt tarayıcıda gösterilir.
Bu temel prensipler, web geliştirme dünyasının kapılarını aralamak için ilk adımdır. Bir sonraki aşamada, tarayıcıya gelen yanıtların nasıl işlendiğini ve web sayfalarının nasıl oluşturulduğunu daha ayrıntılı inceleyeceğiz.