JavaScript’te program yazarken çoğu zaman bilgisayara bazı koşullara göre farklı işler yaptırmak isteriz. Bu durumlarda if yapısını kullanırız. Peki ya if bloğundaki koşul sağlanmazsa? Yani “eğer değilse” demek istersek ne yaparız?

İşte burada else yapısı devreye girer. else, programlama dillerinde “önceki hiçbir koşul doğru değilse yapılacak işlem” anlamına gelir.

Bu yazıda else yapısını en temelden başlayarak örneklerle açıklayacağız. Amacımız, bir lise öğrencisinin bile kolayca anlayabileceği netlikte bir anlatım sunmak.

1. else Yapısı Nedir?

else, yalnızca daha önce yazılmış bir if (veya else if) bloğundaki koşullar sağlanmazsa çalışır. Bir nevi “Bunlardan hiçbiri olmadıysa, bunu yap” demektir.

Yazım kuralı oldukça basittir:

if (koşul) {
  // Koşul doğruysa burası çalışır
} else {
  // Koşul yanlışsa burası çalışır
}

2. Gerçek Hayattan Basit Bir Örnek

Bir öğrencinin sınavdan aldığı nota göre değerlendirme yapmak istiyoruz. Eğer notu 50 ve üzerindeyse “Geçtin” yazsın. Değilse “Kaldın” desin.

let not = 42;

if (not >= 50) {
  console.log("Geçtin");
} else {
  console.log("Kaldın");
}

Yukarıdaki örnekte, if bloğu çalışmaz çünkü 42 < 50. Bu durumda else devreye girer ve “Kaldın” mesajı ekrana yazdırılır.

3. Neden else Kullanırız?

Bazı durumlarda sadece bir koşul bizi ilgilendirir. Ama o koşul sağlanmadığında bir şey yapılmasını da isteriz. İşte else bu gibi durumlar için çok uygundur:

• Her durumu ayrı ayrı kontrol etmek yerine kalan durumları tek bir blokta toplar.
• Kodu sadeleştirir, okunabilirliği artırır.
• Gereksiz tekrarları ortadan kaldırır.

Örneğin:

let gun = "Çarşamba";

if (gun === "Cumartesi" || gun === "Pazar") {
  console.log("Bugün tatil");
} else {
  console.log("Bugün okul var");
}

Burada sadece hafta sonları kontrol ediliyor. Diğer tüm günler için ayrı ayrı if yazmak yerine, else ile “geri kalan her gün” için tek işlem yapılmış oluyor.

4. else Bloklarıyla Daha Etkili Kod Yazımı

else, sadece bir alternatif değil, bazen de son savunma hattıdır. Kullanıcının girdiği veriler beklenen aralıkta değilse, kontrolsüz durumlar oluşmasını engeller.

Örnek: Kullanıcıdan yaş bilgisi alalım

let yas = 17;

if (yas >= 18) {
  console.log("Ehliyet alabilirsiniz");
} else {
  console.log("Ehliyet için yaşınız yetmiyor");
}

yas 18 veya daha büyükse ilk blok çalışır. Diğer tüm durumlar (örneğin 17, 10, hatta -5 bile olsa) else bloğuna düşer.

5. else ile Hatalı Girdilere Karşı Önlem

Bazen kullanıcı geçerli olmayan değerler girebilir. else sayesinde biz bu durumu fark edip kullanıcıyı uyarabiliriz.

let secim = "elma";

if (secim === "muz") {
  console.log("Muz seçildi");
} else {
  console.log("Geçersiz meyve seçimi");
}

Burada sadece “muz” kabul ediliyor. Onun dışındaki tüm meyve isimleri “geçersiz” olarak kabul ediliyor. Bu sayede kullanıcı yanlış bir şey yazdığında boş boş kalmıyoruz, ona bilgi veriyoruz.

6. else Kullanırken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• else bloğu tek başına kullanılamaz. Mutlaka bir if (veya else if) bloğunun ardından gelmelidir.
• else, her zaman en sonda yer almalıdır.
• Birden fazla else aynı blok içinde kullanılamaz.

7. else ile Kod Kısaltma

Aynı sonucu verecek birden fazla if yerine tek bir else kullanmak kodu sadeleştirir.

Kötü Kullanım:

if (gun === "Pazartesi") {
  console.log("Hafta içi");
} else if (gun === "Salı") {
  console.log("Hafta içi");
} else if (gun === "Çarşamba") {
  console.log("Hafta içi");
} else {
  console.log("Hafta sonu");
}

Daha Temiz Kullanım:

if (gun === "Cumartesi" || gun === "Pazar") {
  console.log("Hafta sonu");
} else {
  console.log("Hafta içi");
}

Bu kod, aynı sonucu daha sade ve anlaşılır biçimde üretir.

8. Özetle

• else, bir if koşulu sağlanmadığında devreye giren yapıdır.
• Bizi uzun if-else if zincirlerinden kurtarır.
• Kodun okunabilirliğini artırır, tekrarları azaltır.
• Tek başına kullanılamaz, mutlaka bir if ile birlikte olmalıdır.
• Bir projede her zaman kontrol etmediğimiz durumlar olabilir, bu yüzden else bu belirsizliklere karşı önlem sağlar.

Son Söz

Programlamada her zaman her durumu önceden kestiremeyiz. Ama else gibi yapılarla “ya diğer tüm durumlar?” sorusuna net cevaplar verebiliriz. Basit gibi görünse de else, doğru kullanıldığında projelerimizi daha güçlü ve kararlı hale getirir.

İlk bakışta küçük bir detay gibi görünse de, büyük sistemlerde en kritik hataları else blokları engeller. Bu yüzden onu sadece yedek plan değil, aynı zamanda güçlü bir kontrol aracı olarak görmeliyiz.